Endometrioza

Endometrioza predstavlja stanje u kom dolazi do rasta endometrijuma van njegovog normalnog položaja (unutrašnjost materice). Endometrioza može da se razvije na jajnicima, spoljašnjoj površini materice ili čak i na drugim organima male karlice i abdomena.

Endometriozne promene imaju istu građu i osobinu endometrijuma. Ciklične hormonske promene u toku menstrualnog ciklusa deluju i na endometriozne promene, uzrokuju njihov rast ili smanjenje. Zbog toga, prisustvo endometrioze može da izaziva nelagodnost i bolove različitog intenziteta u zavisnosti od faze menstrualnog ciklusa.

Bol je najčešći simptom endometrioze. Javlja se pre, za vreme ili nakon menstrualnog krvarenja. Bol može da postoji i u toku seksualnog odnosa, izmokravanja, ili defekacije. Neke žene imaju vrlo intenzivne bolove, ili stalno prisutan bol manjeg intenziteta u maloj karlici.

Razlikovanje bola uzrokovanog endometriozom od menstrualnih grčeva

Veliki broj žena ima bolne menstrualne cikluse. Uglavnom, ovi bolovi se uspešno uklanjaju standardnim analgeticima koji se mogu kupiti u apoteci. Ukoliko su bolovi u toku menstrualnog ciklusa veoma intenzivni, toliko da onemogućavaju normalne aktivnosti, ili ukoliko traju duže od dva dana, trebalo bi da se javite vašem ginekologu.

Koje su posledice postojanja endometrioze?

Nemogućnost začeća je jedna od mogućih posledica endometrioze, posebno kod izraženije kliničke slike. Nekada se endometrioza otkrije tek u toku istraživanja uzroka neplodnosti. Prema nekim podacima, 30-40% žena koje imaju endometriozu, mogu da imaju problem sa začećem. Na sreću, tretman neplodnosti uzrokovane endometriozom uglavnom daje dobre rezultate.

Sličnost ispoljavanja simptoma endometrioze i fibroma (mioma) materice

Fibromi (miomi) su benigni tumori koji se razvijaju u mišićnom sloju materice. U zavisnosti od veličine i lokalizacije daju simptome različitog intenziteta. Prisustvo fibroma uglavnom je praćeno pojačanim menstrualnim krvarenjem i grčevima. Fibromi, kao i endometrioza mogu da uzrokuju bolove u različitom delu ciklusa.

Šta je uzrok endometrioze?

Uzrok za nastanak endometrioze još uvek nije u potpunosti razjašnjen. Smatra se da nasledni faktori imaju značajnu ulogu. Nekada, već na rođenju mogu da budu prisutne endometrijalne ćelije van granica uterusa. Postoji mogućnost da do širenja endometrijuma može da dođe i u toku menstrualnog krvarenja, nekih hirurških intervencija, ili posredstvom nekih imunoloških faktora.

Faktori rizika za nastanak endometrioze

Pored pomenutih genetskih faktora, faktori koji mogu da utiču su:

• Godine starosti- češće se otkriva kod žena u tridesetim i četrdesetim godinama
• Odsustvo začeća u životu žene
• Produžena menstrualna krvarenja (duže od 7 dana)
• Rana menarha (pre 12 godina)
• Skraćeni ciklusi (kraći od 28 dana)

Postavljanje dijagnoze

U cilju postavljanja dijagnoze mogu da pomognu anamneza, ginekološki pregled i metode vizualizacije.

Podaci koji mogu da budu od značaja tiču se praćenja simptoma u toku ciklusa, prisustvo bola, intenzitet, širenje, osetljivost na analgetike, dužina trajanja i sl.

Ginekološki pregled nekada može da ukaže na prisustvo neke strane mase oko uterusa ili jajnika, priraslice, bolnu osetljivost i dr.

Od metoda vizualizacije mogu da se koriste ultrazvuk, CT ili NMR. Međutim, nijedna od ovih metoda ne može sigurno da potvrdi ili odbaci prisustvo endometrioze.

Laparoskopski pregled je najznačajnija metoda kojom se mogu detektovati endometriozna polja. Uvođenjem kamerice unutar abdominalne duplje, posmatraju se organi i po potrebi uzima uzorak tkiva za analizu.

Tretman endometrioze

Za uklanjanje bolova, dobre rezultate daju standardni analgetici. Međutim, oni nemaju nikakav uticaj na same endometriozne promene.

Mogućnost upotrebe medicinske marihuane je privukla pažnju i kada je u pitanju tretman endometrioze. Međutim, neophodno je sprovesti dovoljan broj kontrolisanih studija u cilju potvrde svih potencijalnih korisnih i mogućih štetnih efekata ovakvog oblika tretmana.

Kontraceptivne pilule u tretmanu endometrioze

Upotreba kontraceptivnih pilula u cilju regulisanja ciklusa može da smanji intenzitet bola. Tretman samo progesteronom može nekada da bude sproveden, u obliku injekcija ili pilula. Uglavnom, nakon prestanka terapije dolazi do ponovne pojave simptoma.

Hormonska terapija

Sem kontraceptivnih pilula, nekada mogu da se primenjuju neki drugi oblici hormonske terapije, kao što su GnRH antagonisti. Međutim, upotreba ovog vida terapije može da ima i neprijatne propratne simptome, kao što su naleti vrućine, promene raspoloženja, isušenost vaginalne sluzokože i dr.

U toku laparoskopske intervencije, istovremeno je moguće da se incizijom uklone ožiljci ili priraslice. Najveći broj žena nakon ovog tretmana oseti značajno smanjenje tegoba, ali, ukoliko hirurška intervencija nije praćena drugim metodama (hormonska terapija), uglavnom dolazi do vraćanja simptoma.