Terapija besnila ( Rabies )
04/07/2012
Besnilo (Rabies) – virusni smrtonosni encefalitis (encefalomijelitis) čije su glavne kliničke karakteristike psihomotorni nemir sa strahom, hidrofobija, slinavljenje, mišićna slabost i paralize sa respiratornom insuficijencijom.
ETIOPATOGENEZA
Uzročnik bolesti je Rabies virus. Radi se o RNK virusu čiji genom kodira sintezu najmanje 5 proteina od kojih su najznačajniji M i G-protein koji stimulišu sintezu neutrališućih i hemaglutiniziraučih antitela. Ovaj virus se lako uništava Sunčevim zracima, sušenjem, alkoholom, formalinom, fenolom, etrom i dr.
Rezervoar besnila u prirodi je zaražena ili bolesna divlja ili domaća životinja. Lisice i vukovisu kod nas glavni rezervoar besnila, preko njih se infekcija prenosi na pse i mačke i time unosi u čovekovu okolinu.
Rabijes virus najčešće ulazi u organizam čoveka ujedom besne ili zaražene životinja. Virus se razmnožava na mestu povrede u nervnom i mišićnom tkivu, a zatim kreće duž nerava sve do mozga ili kičmene moždine. Najveći tropizam virus besnila pokazuje za bazalne strukture mozga, zatim limbički sistem, hipokampus, moždano stablo, mali mozak i kičmenu moždinu.
U nervnom sistemu virus ima izraženo destruktivno dejstvo na neurone izazivajući njihovu nekrozu i smrt. Usled replikacije virusa u perikarionu i dendritima neurona nastaju Nagrijeve inkluzije. Virus se od CNS-a može širiti i ka periferiji, pa tako može dospeti i do pljuvačnih žlezda preko nerava koji kontrolišu njihovu sekreciju i izlučiti slinom. Najugroženiji su vetrerinari, lovočuvari, radnici u ZOO vrtovima, kontrolori tehnički neobrađenog mesa, šumari, lovci, pastiri,speolozi i laboratoriski radnici.
KLINIČKA SLIKA
- Period inkubacije
-Traje od nekoliko dana do više meseci ili godina (najčašće između 30 i 90 dana)
- Prodromalni stadijum
– Malaksalost
– Muka i Povraćanje
– Osećaj trnjenja i bola na mestu ujeda
– Bolovi u mišićima
– Stanje slično gripu (lokalna neuropatija zbog replikacije virusa)
- Akutni stdijum
1.Furiozno besnilo (u 80%)
– Strah
– Psihomotorni nemir
– Mišićnim grčevima
– Hidrofobija
– Halucinacije
– Konvulzije
– Aerofobija
– Izraženo slinavljenje
– Koma i smrt (oko 6. dana bolesti)
2. Paralitčno besnilo
– Mišićna slabost od samog početka, koja kroz 2-3 dana prelazi u paralizu
– U osnovi bolesti je diseminovani mijelitis
– Smrt oko 6. dana kao posledica respiratorne insuficijencije i ugušenja
LEČENJE
- Diazepam – Za ublažavanje psihomotornog nemira, straha i prekid konvulzija
- Postavljanje nazo-gastrične sonde za unos hrane, tečnosti i lekova.
- Traheotomija i kontrolisano disanje – U fazi mišićne paralize i gušenja.
PREVENCIJA
- Procena rizika od pojave besnila – Ispitivanje okolnosti pod kojima se desila povreda,
- Vakcinalni status životinje koja je nanela povredu,
- Utvrđivanje aktuelnog epidemiološkog stanja u regionu.
- Obrada rane – Čišćenje i ispiranje nekim sredstvom koje uništava virus rabijes (alkohol, jod).
- Seroprofilaksa – Osobe kod kojih je utvrđen visok rizik od dobijanja besnila posle povrede moraju odmah primiti humani rabijes imunoglobulin (1/2 doze u okolinu povrede, a druga 1/2 u butni mišić).
- Vakcinoprofilaksa – Sprovodi se kod osoba koje su pod rizikom da dobiju besnilo posle povrede.
